• Hoe kunt u cranberrysaus maken?
• Hoe kan ik cranberrycompote of -saus langer bewaren?
• Wat zijn cranberry / cranberries?
• Wat doen cranberry voor uw gezondheid?
• Hoe kunt u gedroogde cranberry’s gebruiken?
• Cranberry-kruidenzout – een mooie cadeau

In de herfsttijd ziet u overal de bekende zakjes met cranberry / cranberries  op de groente afdeling liggen. Prachtig van kleur, zien ze er lekker uit. Maar weet u hoe verse cranberry / cranberries smaken en hoe u ze klaar kunt maakt? Ontdek in dit artikel meer over gezondheidsvoordeel, inkoop, toepassingen en bewaartips voor cranberry’s.

Cranberry’s zijn bessen

Cranberry’s (veenbessen) hebben een grootte van 6 tot 8 mm en zijn donkerrode, eivormige of bolvormige bessen. De pure smaak is vrij zuur en bitter, maar vanwege zijn fris-zure smaak zijn de cranberries goed geschikt om te combineren met vleesgerechten, zoals kalkoen, eend of wild. De grootste leverancier van cranberry is de VS, vooral New England. Onder meer zijn de veenbessen een onmisbaar onderdeel van het Thanksgiving menu. Cranberry’s hebben een speciale toebereiding nodig, omdat de donkerrode bessen zelfs rijp heel hard zijn en rauw niet te eten zijn. Al eeuwen gebruiken autochtone Amerikaanse indianenstammen het sap en uittreksels van cranberry’s als medicijn.

De cranberryplant

De cranberryplant is een struikachtige, bodembedekkende, groenblijvende struik, die extreem winterhard is. Ze behoord tot de heidefamilie (Ericaceae)en groeit het beste in moerassige gebieden met een zure grond. De bladeren van de cranberrystruik kunnen zowel ovaal als langwerpig zijn. Gedurende het groeiseizoen zijn de bladeren donkergroen gekleurd. In de winter kleuren ze mooie roodbruin. Een cranberryplant heeft twee soorten stengels, de horizontaal langs de grond groeiende uitlopers (runners genoemd) en de uprights, die vanuit de bladoksels van de runners groeien. De runners vormen geen bloesem, ze zijn vegetatief. De uprights brengen van mei tot juni de bloesem en later de bessen voort. Door bijen en hommels vindt eind juni tot begin juli de bevruchting plaats. Een cranberrybes doorloopt verschillende stadia’s van kleurontwikkeling. In het begin is ze groen, met toenemende rijpheidgraad word ze wit en volledig rijp ( 80 dagen na besvorming) wordt de bes rood.

Ook in Nederland worden cranberry’s gekweekt

Een toeval zorgde ervoor, dat ook in Nederland, op het eiland Terschelling, cranberry’s worden gekweekt. In 1845, zo het verhaal, was er een grote scheepslading cranberry’s aangespoeld op het eiland. Experimenteer vriendelijk zoals mensen nu eenmaal zijn, hebben ze geprobeerd de bessen te planten. U raadt het al, ze groeiende uitstekend en kregen de naam veenbessen. Tot op heden kunt u op Terschelling cranberry’s, cranberrysap of cranberryjam kopen.

Wanneer zijn cranberries verkrijgbaar?

Verse cranberry’s zijn vanaf november verkrijgbaar in onze winkels.

Extra bespaartip: Na de kerstdagen worden in vele winkels verse cranberries in de uitverkoop gedaan. Omdat verse cranberries goed te bewaren zijn, kunt u nu veel goedkoper een voorraad aanleggen.

Hoe lang zijn verse cranberries houdbaar?

In het groentevak van uw koelkast kunt u verse cranberry’s 2 tot 3 maanden bewaren. Het beste laat u de verse cranberries in een plastic zak of in de originele verpakking, die voorzien is van ventilatiegaten.

Hoe zie ik of cranberries echt vers zijn?

Laat een bes vanaf een hoogte van 20 cm op de keukentafel vallen. Als de bes stuitert, is hij vers.

Kan ik verse cranberry’s invriezen?

U kunt verse cranberries, zoals alle bessen, super goed in vriezen. Bij -18 °C blijven de bessen zonder problemen een jaar houdbaar. Ikzelf vries in een diepvrieszak alleen de hoeveelheid in, die ik na het ontdooien, bijvoorbeeld voor een cranberrysaus, wil verwerken. Ontdooide cranberries kunt u evengoed verwerken als verse. Vruchten, die na het ontdooien papperig zijn, verwijder ik.

Gezondheidsvoordelen van cranberry

Cranberries zijn heel gezond en zullen een gunstig effect hebben op blaasontsteking of urineweginfectie. Bedenk dat natuur producten bij iedereen anders kunnen werken, bij de ene werkt het direct bij de andere werkt het helemaal niet. Men was vroeger van mening dat de bessen de urine zuur maakte en daardoor de groei van bacteriën verminderd wordt. Nu is men er achter gekomen, dat de chemische stoffen in cranberries voorkomen dat bacteriën hechten aan de cellen in de urinewegen. Indien zich bacteriën niet meer kunnen vasthouden, gaan ze zich ook niet meer vermenigvuldigen.
In Amerika is het drinken van cranberrysap een veel gebruikt huismiddeltje bij blaasontsteking. Maar let op:  Een te veel van cranberries of cranberrysap kan, vanwege het zuurgehalte, bij gevoelige mensen maagklachten veroorzaken en de kans op nierstenen verhogen. Maar een cranberrycompote bij de kalkoen of als toetje doet zeker geen kwaad.

Hoe kunt u cranberrycompote maken?

De bekendste toebereiding van de cranberry is naast de cranberrysaus, de cranberrycompote. Een groot voordeel van de cranberrycompote is dat u deze goed kunt voorbereiden. Vooral als u uitgebreid kookt voor een feestelijk menu is het super handig. Deze lekkere compote maakt een bijzondere afronding aan uw menu met kip, kalkoen of wild. Een zoete cranberrycompote kunt u goed gebruiken als vulling voor taart, over vla, rijstepap of kwark als zoet nagerecht. Mijn moeder vindt zoete cranberrycompote heerlijk lekker in yoghurt bij het ontbijt. Voor cranberrycompote moet u altijd verse cranberry’s gebruiken, dus geen gedroogde cranberries.
Zo maakt u een zoete cranberrycompote: Spoel de verse cranberries onder koud water goed af. Ik gebruik hiervoor graag een keukenzeef. Vervolgens brengt u een pan met water aan de kook. Wanneer het water kookt voeg de hoeveelheid suiker, een snufje zout en de cranberries toe. Laat de cranberries ongeveer 5 -10 minuten op niet te groot vuur koken, tot de cranberries allemaal opengebarsten zijn.
Persoonlijk vind ik de leerachtige velletjes niet zo aangenaam in de compote, daarom doe ik de compote door een passevite. Zo haal ik alle cranberrie velletjes netjes eruit en ik krijg een zachte compote. Nu kunt u even proeven of u de compote zoet genoeg vindt, indien nodig voeg nog suiker eraan toe en laat de cranberrycompote nog eens goed door koken totdat de suiker is opgelost. De compote kan warm geserveerd worden maar is koud ook heerlijk.
U wilt een extra smaak aan uw compote geven?
Laat dan een kaneelstokje en vanillestokje vanaf het begin mee koken. Vervang het water door sinaasappelsap of druivensap. Indien er geen kleine kinderen mee eten kunt u ter afsluiting een scheutje witte rum, Likeur 43 of andere sterke drank toevoegen. Erg lekker, als vulling in een donkere chocoladecake of vanillevla.

Hoe kunt u cranberrysaus maken?

De combinatie van cranberrysaus met kip of kalkoen is natuurlijk de klassieker. Ook uitstekend past cranberrysaus bij wild zoals ree, hert, wild zwijn of eend. Over zoete gerechten zoals pannenkoeken, vla of pudding komt deze saus goed van pas.
Zo gaat u aan de slag: Onder koud water de verse cranberries goed afspoelen. Maak een kruidzakje van kardemomvruchten, kruidnagel en een karneelstokje. U kunt hiervoor ook een thee-ei gebruiken. Breng in een steelpan het water en vruchtesap aan de kook. Wanneer het water-vruchtesapmengsel kookt, voegt u de benodigde hoeveelheid suiker, kurkuma, zout, het kruidenzakje en de cranberries toe.
Breng weer aan de kook en laat alles in een open pan ongeveer 5 -10 minuten op niet te groot vuur koken, tot de cranberries allemaal opengebarsten zijn. Vergeet niet de saus regelmatig te roeren. Na afloop van de kooktijd test u of de saus dik genoeg is. Geef hiervoor een lepeltje saus op een koude bord, blijft de saus erop liggen dan is de saus dik genoeg. Is ze nog te dun laat de cranberrysaus nog verder inkoken, tot u de saus dik genoeg vindt.
Haal de steelpan van het vuur en verwijder de kruidenzak of het thee-ei. Indien u de leerachtige velletjes niet zo aangenaam vind in uw saus, doe de cranberysaus even door een passevite. U haalt zo alle velletjes eruit en u krijgt een zachte cranberrysaus. Breng het op smaak met witte rum en indien nog nodig nog wat suiker.
U kunt de cranberrysaus naar eigen smaak aromatiseren en verfijnen: Exotisch – fris met steranijs en vanillestokje. Aromatisch – kruidig: met fijngewreven verse gember, versgemalen nootmuskaat. Tropisch-pikant: met fijngehakte chilipepers en stukjes ananas.

Hoe kan ik cranberrycompote of -saus langer bewaren?

Compote van cranberry’s of saus van cranberries kunt u 1 jaar of langer bewaren, indien u zich aan de hier volgende regels houdt. Hygiëne is het belangrijkste punt. Voor het gebruiken van weckglazen moet u deze steriliseren. Zowel deksels als ook de weckglazen goed wassen, vervolgens voor 5 minuten in kokend water leggen. Zorg ervoor dat alles goed onder water ligt. Gebruik altijd een schone keukendoek.
U moet de glazen tot 1 cm onder de rand met nog hete cranberrycompote volscheppen. Zorg ervoor dat ze niet overlopen. Zet de glazen tijdens het vullen niet op de koude aanrecht, maar op een plankje of een vochtig, dubbel gevouwen handdoek. Zo voorkomt u dat deze kunnen springen en kapot gaan. Hoe minder lucht erin zit hoe beter. Maak eventueel vuil geworden randen schoon met vochtig keukenpapier en sluit de potten zo snel mogelijk af.
Vervolgens draait u op iedere pot een deksel, zodat deze heel vast zit. Let op – direct doen, niet eerst de saus of compote laten afkoelen! Nu zet u ieder pot voor 10 minuten op de kop op een schone keukendoek. Door het draaien en warm afsluiten met een deksel ontstaat tijdens het afkoelen een vacuüm. Na het afkoelen zijn uw glazen goed dicht. Uw eigen voorraad cranberrysaus of cranberrycompote is klaar. Bewaar het op een koele, donkere plek. Als u netjes en schoon gewerkt heeft is uw voorraad cranberrycompote of cranberrysaus minimaal een jaar houdbaar.

Kan ik de suiker in de saus vervangen door zoetstof of steviapoeder?

Koken met steviapoeder: Vervang de hoeveelheid suiker door de benodigde hoeveelheid steviapoeder en laat ze koken totdat de cranberries opengebarsten zijn.
Koken met zoetstof: Hiervoor laat u de bessen alleen met water koken tot dat ze opengebarsten zijn. Goed laten afkoelen en op smaak breng met vloeibare zoetstof.Hoe kan ik gedroogde cranberry’s gebruikenGedroogde cranberry’s zijn een heerlijke, gezonde snack en worden steeds meer ontdekt als een bijzonder ingrediënt in cake. Omdat ze iets zuurder smaken en wat meer “bite” hebben dan de bekende rozijnen of krenten, zijn ze een ideale vervanging. U kunt ze, net als krenten of rozijnen, eerst laten wellen en daarna gebruiken in allerlei recepten. Maar ze hebben ook wel een groot nadeel. Gedroogde cranberries zijn ontzettend zuur en er wordt heel veel suiker aan toegevoegd. In tegenstelling tot cranberries is suiker slecht voor uw gezondheid.

Kan ik bij het koken verse cranberries vervangen door gedroogde?

Ja, dit kan. U kunt hier de volgende formule gebruiken:50 g gedroogde bessen zijn gelijk aan 100 g verse cranberry’s. Voor het gebruik een paar uren laten wellen in heet water of appelsap.

Maak uw eigen cranberry – kruidenzout

Met een snuf huisgemaakte kruidenzout voegt u aan allerlei gerechten in de donkere maanden een vleugje cranberry toe. Cranberry-kruidenzout is heerlijk te combineren met warme geitenkaas of camembert en is een mooie cadeau voor vrienden.Ten eerst maakt u de sinaasappelrasp: Hiervoor een onbespoten sinaasappel onder koud water goed afwassen. Vervolgens afdrogen en de schil met een rasp op een met bakpapier uitgelegd bakblik raspen. In de oven op een temperatuur van +/- 70 graden Celsius gedurende 20 minuten, of tot de sinaasappelrasp droog aanvoelt, drogen laten.
Intussen de gedroogde cranberry’s zo fijn als mogelijk snijden. Kneus het zeezout licht in een vijzel. Vermeng de cranberrystukjes, de rozemarijn en de sinaasappelrasp met het zeezout. Doe het cranberry-kruidenzout in een schoon, afsluitbaar glas en laat het een paar weken goed door trekken, voordat u het zout gebruikt. Schudt het glas regelmatig.
Cranberry’s zijn rauw niet te eten. Een te veel aan cranberry’s kan leiden tot allerlei klachten. Door de cranberries op verschillende manieren toe te bereiden, zoals cranberrysaus of cranberrycompote, zijn deze bessen een exclusieve aanvulling voor gerechten met gevogelte, wild of zoete nagerechten. Cranberries zijn goed te bewaren, zowel vers, gekookt of ingevroren. Als echte fan koopt u na de kerst cranberry’s en maakt een voorraad voor het volgende jaar.