• Hoe kan ik zoete aardappel koken?
• Hoe maak ik zoete aardappelpuree?
• Hoe maak ik gebakken bataten uit de oven?
• Zijn zoete aardappelen gezond?
• Zoete aardappel werkelijk zoet?

Zoete aardappelen vindt u tegenwoordig bijna in iedere goede supermarkt. Misschien hebt u eens van zoete aardappelen genoten en nu wilt u weten hoe deze te gebruiken zijn in uw eigen keuken. In dit artikel wil ik mijn recepten voor de diverse toebereidingen en heerlijke gerechten met deze zoete knol delen. U krijgt informatie hoe u zoete aardappelen het beste kunt bewaren, welke invloed ze op uw gezondheid  heeft en de antwoord op de vraag of ze familie van onze aardappel is.

Oorsprong en herkomst

Zoete aardappelen stammen oorspronkelijk uit Zuid-Amerika. Veel wijst er echter op dat de plant al vanaf ca. 800 na Chr. verbouwd werd. Zeker is dat vanaf de 16e eeuw de plant door de Spaanse zeevaarders naar China, Japan, de Filipijnen en Indonesië gebracht werd. Daar werd deze knol al snel een belangrijk levensmiddel voor de bevolking.

Is bataat een echte aardappel?

Zoete aardappelen (Ipomoea batatas), ook wel bataten genoemd, dragen hun naam ten onrechte, omdat het geen echte aardappelen zijn. Ze behoren botanisch tot de windefamilie (Convolvulaceae). Deze soort van de windefamilie ontwikkelen onder de grond zetmeel houdende knollen, de zoete aardappelen. Dus is een zoete aardappel de knolvormige wortel van een slingerachtige plant. Net als bij de normale aardappel ontwikkelen deze wortelen gedurende de zomer overvloedige nakomelinge, die u in de herfst kunt oogsten. Een reden waarom ze de bijnaam aardappelen dragen. In tegenstelling tot de aardappelen zijn bataten geen nachtschadengewas. Een andere reden is, dat in landen waar er regelmatig genoten wordt van bataten, deze in het menu de plaats van aardappelen innemen. Officieel behoren de bataten bij de groenten.

Wanneer heeft deze zoete knol seizoen?

Om goed te groeien benodigen zoete aardappelen veel warmte en een mild klimaat, daarom worden ze voornamelijk geteeld in landen met veel zon en lange zomers. Belangrijke aanbouw gebieden voor de teelt van bataten zijn vooral de Verenigde Staten, het Caribische gebied, Israël, Afrika en Brazilië. De oogst gebeurd gedeeltelijk machinaal: zoete aardappelen hebben een dunne en kwetsbare schil en moeten om deze reden met de hand van het veld verzameld worden. Met behulp van emmers worden ze naar geklimatiseerde opslagruimtes getransporteerd, waar ze zonder probleem tot 12 maanden te bewaren zijn. Een echt seizoen voor zoete aardappelen bestaat er daarom niet; ze zijn het hele jaar verkrijgbaar.

Zijn zoete aardappelen gezond?

Deze grappige knol bevat 1,5 keer meer antioxidanten dan blauwe bessen, veel zetmeel en gezonde suikers en vezels.
Ze zijn een vitamine bron voor:

• Bètacaroteen (provitamine A): Bouwstof voor vitamine A; voor een stralende huid, uw ogen, groei en uw weerstand. Let op: uw lichaam kan alleen in combinatie met dierlijke vetten (bijvoorbeeld boter, melk etc.) het bètacaroteen (provitamine A) omzetten in vitamine A.
• Vitamine B2(Riboflavine/ lactoflavine/E 101 ): een van de voor de mens noodzakelijke vitaminen. Ondersteunt stofwisseling van vetten, zetmeel en eiwitten; regeling van de schildklieractiviteit; nodig voor vormen van rode bloedcellen, voor de ademhaling, voor de productie van antilichamen en het reguleren van groei en voortplanting; noodzakelijk voor een gezonde huid, nagels, haargroei en een goede gezondheid
• Vitamine B6: belangrijk voor uw stofwisseling, de afbraak en opbouw van aminozuren, waaruit eiwitten zijn opgebouwd.
• Vitamine B11( Foliumzuur/folaat): goed voor vrouwen met kinderwens; positieve invloed om bloedarmoede bij zwangere vrouwen te voorkomen.
• Vitamine C: werkt als antioxidant in uw lichaam, nodig voor de vorming van bindweefsel, opname van ijzer en in stand houden van uw weerstand.
• Vitamine E: beschermt uw cellen, celwand, weefsel en bloedbaan.
• Vitamine H(Biotin/ Vitamine B8) : belangrijk voor vet- en suikerstofwisseling en de productie van vetzuren; nodig voor de opname van vitamine C uit de ingewanden; in staat koolhydraten en eiwitten om te zetten in energie; zorgt voor groei en herstelprocessen van uw huid, haar, nagels, zenuwen en uw beenmerg.

Ook zijn ze een goede leverancier voor mineralen zoals calcium, mangaan, magnesium, koper, ijzer en kalium. Zoete aardappelen hebben iets meer koolhydraten in vergelijking met normale aardappelen. De verhoudingsgewijs relatief hoge hoeveelheid voedingsvezels zorgt voor een trage verbranding van de koolhydraten waardoor u er minder van hoeft te eten om verzadigd te raken en meer energie hebt. Daarnaast voorkomen zoete aardappelen een hoge insulinepiek.

Zoete aardappelen geschikt bij suikerziekte

De zoete aardappel bevat goede koolhydraten met een lage glycemische index . Deze minder snelle koolhydraten worden in uw lichaam pas verteerd in uw dikke darm en niet zoals de slechte koolhydraten in de hoger gelegen spijsverteringsorganen. Mensen met suikerziekte (diabetes type 2) kunnen het beste minder snelle koolhydraten eten om de suikerspiegel te reguleren, daarom is de bataat uitstekend geschikt als vervanger van de normale aardappelen met snelle koolhydraten.

Een andere reden is de eigenschap van de bataat om het eiwithormoon adiponectine te verhogen. Dit eiwithormoon zorgt voor een gereguleerde aanmaak en afbraak van insuline. Bij mensen met diabetes is het adiponectine gehalte vaak te laag. Op dit moment wordt onderzocht of het eten van zoete aardappelen een gunstige invloed heeft bij depressies, door hetzelfde eiwithormoon adiponectine,

Afvallen en zoete aardappelen

Het eiwithormoon adiponectine in combinatie met het in bataten voorkomende complexe proteïnes lectine kan het afvallen bevorderen. De combinatie helpt erbij de energiebehoefte door vet af te breken welke in de lichaamscellen ligt opgeslagen wordt.

Hoe zien zoete aardappelen eruit?

Persoonlijk vind ik de onregelmatig gevormde knollen er grappig uitzien, ze kunnen langwerpig of rond zijn. Qua schil kunnen de zoete aardappelen van lichtgeel, oranje tot purperrood gekleurd zijn. Het vruchtvlees is lichtgeel tot donkeroranje, waarbij ze afwijkt qua smaak.

Zoete aardappel werkelijk zoet?

De naam zegt het al zoete aardappelen zijn werkelijk zoet van smaak. De zoete smaak in de bataat komt van in de koolhydraten voorkomende raffinose. De raffinose beschermt de zoete knol tegen droogte en kou. De hoeveelheid raffinose verandert qua soort, daarom smaakt de ene soort zoete aardappel zoeter dan de andere. Bovendien hebben ze een eigen kruidige smaak en mijn kinderen vinden dat ze qua smaak lijken op wortelen. Trouwens de soorten met oranje vruchtvlees zijn meestal iets zoeter en bevatten meer bètacaroteen.

Hoe herkent u dat de zoete aardappel vers is?

De zoete aardappel is gedurende het hele jaar te koop in toko’s en op de markt, maar tegenwoordig vindt u deze groente steeds vaker in de supermarkt op de versafdeling. Bij het inkopen moet u voor een stevig exemplaar kiezen en niet voor een bijna ingedroogd exemplaar. Ze mogen geen beschadigen of verkleuringen hebben, omdat ze dan fout behandeld zijn.

Hoe bataten bewaren?

Na aankoop bewaart u de zoete aardappelen op een koele en donkere plek, maar niet in de koelkast.

Hoe kan ik zoete aardappel toebereiden?

De bataten kunt u overal als vervanger inzetten waar u normaal aardappelen gebruikt. Men zegt dat zoete aardappelen rauw te eten zijn met een dipsaus of in salades, maar dit weet ik niet omdat ik het zelf nog nooit uitgeprobeerd heb om ze rauw te eten. Gepoft, gebakken of gekookt zijn ze goed te combineren met andere groenten, vlees of vis.

Hoe kan ik zoete aardappel koken?

U kunt ze met of zonder schil toebereiden, met schil blijven de gezonde eigenschappen nog beter bewaard.

Koken met schil: Indien u de zoete knol met schil wilt koken moet u deze vooraf goed onder koud water wassen. Geeft ze in een ruime kookpan en voeg voldoende water toe totdat ze bedekt zijn. De kooktijd is met 30 tot 45 minuten (afhankelijk van de grote) aanzienlijk langer dan zonder schil te koken. Zorg ervoor dat de bataten dezelfde grootte hebben zodat ze gelijktijdig gaar worden. U kunt de gaarheid controleren door met een klein keukenmes in de knol te prikken. Indien het keukenmes gemakkelijk in de zoete knol glijdt, zijn ze gaar. Afgieten, vervolgens kunt u de schil eenvoudig met de achterkant van een klein keukenmes er aftrekken. U kunt ze nu direct serveren of nog verder bewerken bijvoorbeeld als ovenschotel of puree.

Toch liever zonder schil koken?

Hiervoor moet u de bataten schillen en goed wassen. Soms is er direct achter de schil nog een wit laagje, die gedurende het koken erg taai blijft, deze moet u met het schillen mee verwijderen. Indien er zwarte plekken in zitten, deze met het keukenmes verwijderen. De geschilde knollen nog een keer goed wassen onder koud water en in gelijkmatige stukken snijden, zodat ze sneller en gelijktijdig gaar worden. De bataat stukken in een ruime kookpan geven en met koud water opvullen totdat de stukken net onder water zijn. Op groot vuur aan de kook brengen. Pas als het kookt voegt u een theelepel zeezout en een stuk geschilde verse gember (zo groot als een vingertop) toe.  De kooktijd is iets minder lang dan bij gewone aardappelen, afhankelijk van de grootte ongeveer een kwartier tot 20 minuten.  Controleer de gaarheid door met een keukenmes in de zoete aardappelstukken te prikken. Ze zijn gaar, indien het keukenmes heel gemakkelijk in de zoete knol glijdt. Vervolgens neemt u ze van het vuur (niet vergeten het fornuis uit te zetten) en giet het water af, net als bij gewone aardappelen.

Hoe maak ik zoete aardappelpuree?

Ik bereid de zoete knollen op verschillende manieren toe. Mijn meest gebruikte methode is het maken van zoete aardappelpuree. Nadat u ze gekookt heeft en afgegoten heeft kunt u ze met een aardappelstamper of vork een beetje fijnstampen. Voeg nu een groot stuk boter (circa 30g) en versgemalen nootmuskaat toe. Dit geheel nu tot een fijne puree verder stampen. Persoonlijk werk ik hier graag met de handmixer in combinatie met de klopgarde om een luchtig zoete aardappelpuree te krijgen. Omdat bataten zeer voedzaam zijn benodigd u voor 4 personen slechts 3 – 4  grootte knollen. De zoete aardappelpuree smaakt bij heel veel soorten groenten, vlees en vis. De voorkeur van mijn familie is de puree met mals gebakken kipfilet en verse spruitjes te genieten. Experimenteer lekker zelf en vindt uw favoriete combinatie. Als puree geeft vooral de oranje soort een mooie kleur op uw bord. Door de puree kunt u groenten naar keuze stampen (bijvoorbeeld pompoen) en er een gezonde stamppot van maken.

Gebakken zoete aardappelen uit de oven

De bataten smaken overheerlijk als ze in de oven gebakken worden. Hiervoor de zoete aardappelen schillen en wassen. Vervolgens in gelijkmatige blokjes van circa 3x3cm snijden. Verwarm uw oven op 200 graden hete lucht. Leg op een schone bakplaat een passend stuk bakpapier. Verdeel de zoete blokjes over de bakplaat en bestrooi ze met grof zeezout en kurkuma. Besprenkel de blokjes flink met goede olijfolie. Als de oven heet is kunt u de bakplaat met de bataten in de oven schuiven en de temperatuur van de oven terugdraaien op 180 graden. Bij mijn eerste experiment met gebakken zoete aardappelen uit de oven had ik bovendien verse rozemarijn over de bataten gestrooid, maar de smaak van de rozemarijn vond ik te sterk overheersen. Voor de volgende keer heb ik als experiment gepland om ze met kleingesneden gedroogde tomaat en dragon te bestrooien. Ik zal daarna hier  vertellen hoe het smaakt en eindresultaat is.
Gebakken zoete aardappelen moet ongeveer 30 minuten in de oven bakken, totdat ze lekker knapperig zijn. Op de helft van de baktijd even omdraaien. Serveer ze met zelfgemaakte mayonaise en een stuk kort gebraden vlees, bijvoorbeeld een entrecote – een smaakbelevenis!

Frietjes van bataten

Ook kunt u er frietjes van maken door ze te wassen en droog te deppen. Schillen kan, maar hoeft niet. Na het wassen snijdt u de zoete aardappel in gelijke plakken van ongeveer een centimeter dik. Daarna kookt u de frietjes 8 tot 10 minuten in een pan met water en wat zout. Daarna laat u ze uitlekken en legt u ze op een bakplaat. Zorg er hierbij voor dat ze elkaar niet raken. Smeer een klein beetje olijfolie op de frietjes waarna u ze 30 minuten laat bakken in een voorverwarmde oven op 200 graden Celsius. Tussendoor eenmaal omkeren en smullen maar!

Zoete aardappelen/ bataten in andere talen:

Zoete aardappelen worden veelvuldig gebruikt in de Surinaamse keuken. In de Verenigde Staten wordt hij vooral gegeten op Thanksgiving Day. Daar wordt hij ‘yam’ genoemd. In Canada worden er vaak frietjes gemaakt van de zoete aardappel. Dit worden ‘sweet potato fries’ genoemd.

In Polynesië wordt de zoete aardappel kumara genoemd. Verdere andere namen in deze tabel
• Armeens: Բաթաթ (hy), քաղցր կարտոֆիլ (hy)
• Aymara: apichu (ay)
• Azeri: qramafonçiçək batat (az)
• Baskisch: batata (eu)
• Catalaans: moniato (ca), batata (ca), patata de málaga (ca)
• Duits: Sußkartoffel (de) v
• Engels: sweet potato (en)
• Esperanto: batato (eo)
• Estisch: bataat (et), maguskartul (et)
• Fins: bataatti (fi)
• Frans: patate douce (fr) v
• Galicisch: pataca doce (gl)
• Guarani: jety (gn)
• Italiaans: patata americana (it) v
• Koreaans: 고구마 (ko)
• Macedonisch: сладок компир (mk)
• Pools: batat (pl)
• Portugees: batata-doce (pt), batata-da-terra (pt), batata-da-ilha (pt), jatica (pt), jetica (pt)
• Spaans: batata (es) v
• Swahili: kiazi (sw)
• Turks: tatlı patates (tr)
• Zweeds: sötpotatis (sv)

Conclusie

De zoete aardappel, of bataat, is al vele eeuwen bekend als voedingsmiddel in de buitenlandse keuken. Hij is erg gezond en kan door zijn zoete en kruidige smaak in vele gerechten passen. Er zijn diverse bereidingswijzen voor de zoete aardappel: rauw eten, koken, bakken in de oven, pureren, poffen of u kunt er frietjes van maken. Er zijn ontzettend veel mogelijkheden met de zoete aardappel, het is daarom zeker de moeite waard om deze knol eens te bereiden en te proeven! Zoete aardappelen, bataten smaken in alle jaargetijden, van voorjaar tot winter.

Vond u de artikelHoe zoete aardappelen (bataten) klaarmaken en bewaren? nuttig, dan geef hem een Like  en/of deel deze met uw vrienden op Facebook, Google+, Twitter  en/of Pinterest, etc

* Laatst bijgewerkt op maandag 20 februari 2017